Нүүрсхүчлийн хий цусаар зөөгдөх механизм

Нүүрсхүчлийн хий цусаар зөөгдөх нь: CO₂ эдээс уушгинд зөөгдөх үйл явцад хүчилтөрөгчтэй ижил мөн л гемоглобин оролцоно. Эдийн хялгасан судасны цусанд орсон CO₂ эритроцитын дотор карбоангидраза-гаар /КА/ нүүрсний хүчил үүсэхэд ашиглагдана. Энэ нь эргэх урвал:

                   CO₂ + H₂O ->H₂CO₃ /Карбоангидраза/

Нүүрсний хүчил Н+ ба НСО₃- анион болж диссоциацид орно. Энэ анионы концентраци эритроцитэд маш их, К+ катионтай харилцан үйлчлэлцэж гидрокарбонат үүснэ: Эритроцитод КНСО₃, харин сийвэнд NaHCO₃ /сийвэнд эритроцитыг бодвол Na их байдаг/ болно.

Hb-ны буфер үйлчлэлийн ачаар эдийн дотор нүүрсний хүчил саармагжих ба цусны рН маш өчүүхэн хэлбэлзэж болох юм. 0.1 нэгжээс илүү хэлбэлзэхгүй.: CO₂-ийн зарим нь Hb-ны NH₂-бүлэгтэй нэгдээд карбгемоглобин үүсгэж болох юм.

Иймд CO₂  эдээс уушгинд голдуу гидрокарбонат байдлаар /КНСО₃, NaHCO₃/ ба карболгемоглобин хэлбэрээр зөөгддөг ажээ.

Энэ хоёр хэлбэрт нь Hb шууд ба дам байдлаар оролцоно.

Уушгинд эдийн доторхоос эсрэг үйл явц болно. Уушигны цусанд HbO₂ үүсэхэд түүнд эритроцитын дотор Н+-ийн ионууд чөлөөлөгдөж КНСО₃-тай харилцан үйлчлэлцээд нүүрсний хүчлийг үүсгэж, харин К+ HbO_2­-ыг холбоно.

       Hb+O₂ + K⁺ <=> K⁺ + HbO₂

H₂CO₃ эритроцитын карбоангидразагаар задарч CO₂ үүсээд уушгаар гадагш ялгарна.

Ийнхүү эдийг хүчилтөрөгчөөр хангах, эдээс нүүрсхүчлийн хий авч гадагшлуулах эсрэг тэсрэг хоёр үйл явц нь гемоглобины оролцотойгоор харилцан уялдаатай явагддаг нь “цусны тээвэрлэх үүргийг” тодорхойлох сонгодог жишээ юм.